Сын тұрғысынан ойлау
Оқушылардың танып білу қызметін арттыру үшін қолданылады. Мұғалім алдын-ала мәтінді мағынасына қарай бөліктерге бөліп тастайды. Бүкіл сыныптағы оқушыларды топқа бөліп, әр топқа мәтін үзінділерін береді. Әр топ сынып оқушыларға, өздеріне берілген мәтіндерін түсіндіріп шығады. Мұндағы басты мақсат — әр оқушы осы тақырыпты түгелдей қамтуында.
Стратегияның мәні оқу материалын график түрінде жүйелеу, идеялар мен ақпараттардың арасындағы байланыстарды айқындауға арналған жазба кестелер. Негізгі тақырып (тірек сөз, басты идея) тақтаның (дәптердің) ортасындағы шеңберге жазылады да, одан туындаған тақырыпшалар оның жан-жағына жазылып, шеңберленеді, оқушылар оларды бір-біріне сызықтармен қосады да, өзара байланыстары туралы әңгімелейді. Тақырыпшалардың байланыстары туралы сұрақтар құрастырып, оларға жауап ізденген де тиімді. Әдетте кластерлер оқушының жеке орындалуынан басталып, одан кейін жұмыс жұпта немесе шағын топта жалғасады.
Кубизм стратегиясы. Кубик жасалынып, оның 6 қырына 6 түрлі тапсырма жазылады. Мұғалім кубті ортаға тастап, қай қыры түссе, оқушы сол қырындағы тапсырмаға жауап береді. Қандайда бір затты жан жақты талдайды, талқылайды, сол арқылы білімдерін қайталайды, жаңа білім қосады. Кубикпен жұпта немесе топта жұмыс жасайды.
Т-кестесі. Бір-біріне қарама-қарсы (“иә/жоқ”, “келісемін/келіспеймін”, “қарсымын/жақтаймын” секілді) немесе салыстыруға болатын ақпарат пен пікірлерді келтіруге арналған жазу кестесі. Толығырақ…
«Синквейн» тәсілі. Мұны бес жолдан тұратын өлең деп те атайды. Синквейн жазу ережесі:
1) Бірінші қатарға бір сөзбен тақырып жазылады (зат есім түрінде).
2) Екінші қатарға тақырыпты екі сөзбен келтіруі (екі сын есім түрінде).
3) Үшінші қатарға үш сөзбен осы тақырып бойынша іс — әрекет жазылады (етістік, көсемше). Толығырақ…
Инсерт (түртіп алу) жүйесі. Бұл тәсіл бойынша оқу материалы дайын күйінде беріледі, мәтінді оқып отырып оның бір жақ шетіне немесе кесте түрінде жазылады: «V» — білемін, «+» — мен үшін жаңа, «-» — менің ойлағаныма қайшы, «?» — түсінбедім, тереңірек білгім келеді. Кестені мәтіннің фрагменттері немесе толық абзац түрінде толтырады. Толығырақ…
Сыни ойлау оқу барысында маңызды рөл атқарады. Оқуда табысқа жету үшін зерттеліп отырған нақты пәндердің тақырыбын жетік білу қажет. Сыни ойлау сабақ үстінде болып жатқан қиын тақырыптарды жеңілдете алмауы мүмкін, ал бірақ жинақталатын тәжірибе арқылы уақыт өте келе оқулықта келтірілген дәлелдер мен дәйектерді түсінуді елеулі түрде арттырады. Бұл өтілген сабақтың тақырыбын жақсы түсінуге айтарлықтай ықпал етеді. Оқытудағы сындарлы тәсіл оқушыларға өз білімдері мен ұстанымдары жайында ойланып, тиісті сұрақтар қойып, білімін толықтырып, белгілі бір тақырыпты оқып білу кезеңінде өз түсінігін өзгертуге мүмкіндік береді.
Сын тұрғысынан ойлану – бұл адамның өзінің және өзгенің ойын обьективті түрде бағалау, барлық шыққан мәлімдемелер мен қорытындыларды мұқият және жан-жақты тексере білу қабілеті. Толығырақ…